W bardziej wyniesionych miejscach torfowiska rzecznego, gdzie poziom wody znacznie się obniża i w związku z tym zmniejsza się podtopienie, rozwija się zbiorowisko szuwarowo-turzycowe. Widzimy tu jeszcze wielkie byliny, jak trzcinę, pałkę szerokolistną, mannę mielec i szczaw lancetowaty, lecz udział ich w budowie zbiorowiska jest bez porównania mniejszy niż w zbiorowisku poprzednim. Występują tu głównie turzyce dzióbkowata (Carex rostata, tabl. XLVI) i pęcherzykowata (Carex resicaria, tabl. XLVII), z których pierwsza tworzy często rozległe łany. Towarzyszą im w miejscach bardziej podmokłych turzyca ciborowata (Carex pseudocyperąs, tabl. XLVIII), turzyca brzegowa (Carex riparia, tabl. LIII) i mniejsza od niej turzyca zaostrzona (Carex gracilis, tabl. LII), występuje również w zbiorowiskach nadwodnych także niekiedy sitowie leśne (Scirpus silimticus, tabl. XLII). Pośród tego morza turzyc sterczą sztywne, ciemnozielone pędy skrzypu bagiennego, wychylają się smukłe łodygi goryszu błotnego i czerwienią kwiatostany krwawnicy pospolitej (Lythrum salicarin, tabl. XXXI). Miejscami widać wysokie źdźbła trzcinnika lancetowatego (Calamagrostis canescens, tabl. LYIII), który występuje pojedynczo lub tworzy niewielkie, zwykle przerośnięte innymi roślinami łany. Wszystko oplątane jest w dole delikatnymi łodyżkami przytulii błotnej (Galium palustre, tabl. XVIII), między którymi wyrastają niebiesko kwitnące niezapominajki błotne (Myosotis palustris) i żółto kwitnąca tojeść bukietowa (Lysimackia thyrsiflora, tabl. XIX).
W miejscach o długotrwałym podtopieniu powstaje czasem bardzo interesujące zbiorowisko, złożone prawie wyłącznie z turzycy sztywnej (Carex Hudsonu, tabl. LI). Turzyca ta tworzy bardzo zwarte kępy, wypiętrzające się niekiedy do 1 m wysokości. Między nimi nie rosną żadne rośliny, widać nagi torf, co najwyżej nieco pokryty opadłymi martwymi liśćmi tej turzycy albo lekkim nalotem glonów lub mchów.
Najwyższe tereny torfowiska rzecznego zajmuje zwykle zbiorowisko olchowe w postaci lasu o bardzo charakterystycznej strukturze. Dno jego rozczłonkowane jest na liczne, niekiedy bardzo wysokie kępy, na których wyrastają pojedynczo lub po kilka olchy (Alnus glutinosa). Korzenie ich, przerastając kępę, wystają po jej bokach i tworzą u jej, nie pokrytej roślinnością, podstawy liczne, głębokie jamy, sięgające wnętrza kępy. Szyje korzeniowe drzew, wyniesione wysoko, nawet w czasie wielkich zalewów wiosennych nie ulegają zatopieniu. Na kępach obok olch lokuje się charakterystyczna cieniolubna roślinność, jak niektóre paprocie (narecznica błotna — Dryopteris thelypteris i narecznica krótkoostna—Dryopteris spinulosa) i mchy, oraz masa różnych krzewów, jak malina właściwa (Rubus idaeus), porzeczki: czarna (Ribes nigrum) i czerwona (Ribes Schlechtendalii), łoza (Salix cinerea, tabl. LXII) kalina koralowa (Viburnum opulus), kruszyna pospolita (Frangula alnus), czeremcha zwyczajna (Padus avium) oraz jarzębina (Sorbus aucuparia). osiągająca niekiedy wysokość olch. Wśród pni i gałęzi wiszą girlandy chmielu (Humulus lupulus), a w dole pnie się psianka słodkogórz (Solanum dulcamara). Między kępami znajdują się głębokie, dość rozległe zagłębienia. Wiosną wypełniają je wody zalewowe, sięgając często powyżej połowy wysokości kęp. Olszniak wygląda wówczas jak archipelag małych wysepek. Nawet w lecie, gdy spłynie woda, zagłębienia nie wysychają zupełnie, a często jest w nich grząsko. Porasta je zupełnie inna roślinność. Składa się ona z dużych bylin, znanych już nam z poprzednich zbiorowisk, jak kosaciec żółty, szczaw lancetowaty, gorysz błotny, marek szerokolistny, turzyca dzióbkowata oraz knieć błotna (Caltha palustris, tabl. XXI). We wnętrzu lasu olchowego panuje półmrok, tylko tu i ówdzie, gdzie zwarcie koron jest mniejsze, wkradają się złociste promienie słońca. Głęboki cień i znaczna wilgotność podłoża sprawiają, że roślinność zagłębień między kępkami osiąga częstokroć olbrzymie rozmiary, upodobniając olszniak do dziewiczej dżungli.
Wszystkie trzy rodzaje zbiorowisk: trzcinowe, szuwarowo-turzycowe i olchowe, występujące na torfowiskach rzecznych, charakteryzują się trwałą lub okresową obecnością ruchliwych wód, płynących po powierzchni torfowiska. Odkładanie torfu odbywa się pod wodą. Jest on ciężki, tonie w wodzie, a w czasie zalewu, gdy poziom wody znacznie się podniesie, nie odkleja się od podłoża. Zawiera dużo substancji mineralnych i dlatego po spaleniu daje dużo popiołu.
