Torfowisko darniowe

Zupełnie inaczej zachowuje się torf pochodzący z torfowiska darniowego: jest on lżejszy od wody, pływa po jej powierzchni, a w czasie zalewu odkleja się od podłoża i podpływa ku powierzchni wody. Jest on ubogi w składniki mineralne i po spaleniu daje mało popiołu. Torfowisko darniowe, podobnie jak rzeczne, ma powierzchnię nieco pochyloną. W pierwszych jego stadiach rozwojowych wody płyną wolno po jego powierzchni. Przepływ ich bardzo wcześnie ulega jednak zahamowaniu wskutek zarośnięcia, tak że znikają one z powierzchni torfowiska i sączą się poprzez nawierzchnię roślinną. Wskutek coraz silniejszego zarastania woda ulega spiętrzeniu, wzmaga się podtopienie, w konsekwencji czego kożuch roślinności podnosi się i odkładają się coraz większe masy torfu, torfowisko przyrasta na grubość. Intensywność procesów torfotwórczych w torfowisku darniowym bywa bardzo duża, a warstwa odłożonego torfu może osiągnąć znaczną grubość: kilka, a nawet kilkanaście metrów. Znajdujący się na powierzchni kożuch roślinności nawet w czasie największego zalewu nie ulega zatopieniu, lecz pływa po powierzchni wody. Chodzenie po nim jest dość ryzykowne, cała bowiem jego powierzchnia przy każdym kroku trzęsie się i ugina. W czasie chodzenia po takim terenie należy być bardzo ostrożnym i szczególnie uważać w miejscach słabo utrwalonych przez turzyce czy inne byliny kłączowe, ponieważ mało spoista warstwa mszysta może łatwo ulec rozerwaniu.

Zbiorowisko roślinne na torfowisku darniowym składa się głównie z mchów i turzyc, tworzących miejscami bardzo rozległe i zwykle silnie podtopione łąki mszysto-turzycowe. Piętro dolne stanowią mniej lub bardziej zwarte kobierce mchów; są to przede wszystkim mchy z rodzajów mokradłosz (Acroladium, tabl. XI) i sierpolist (Drepanocladus, tabl. XI) oraz drabik drzewkowaty (Climacium dendroides, tabl. XI). Bardzo często na miejscach mniej podmokłych obficie występuje turzyca dzióbkowata i turzyca długokłosa (Carex elongata). Wśród ich łanów przetkanych wątłymi pędami przytulii błotnej tu i ówdzie widać wielką kępę turzycy prosowej (Carex paniculata, tabl. XLIV), duży, lity płat bobrka trój listkowego lub siedmiopalecznika błotnego (Comarum palustre, tabl. XXV). Grube i silne kłącza bobrka tworzą mocną, splątaną sieć, po której można bezpiecznie chodzić bez obawy zarwania. Płaty tej rośliny tworzą wyraźne, ciemnozielone plamy na powierzchni torfowiska. Zarówno bobrek, jak i siedmiopalecznik rosną również między turzycami; nie tworzą wówczas litych płatów, a dzięki długim i mocnym kłączom doskonale zarastają grunt i jako dobre rośliny torfotwórcze przyczyniają się do intensyfikacji procesów powstawania torfu. Wśród łanów turzycowych niektóre gatunki roślin występują pojedynczo, czasem tylko tworząc niezbyt zwarte skupienia; są to turzyce: pospolita (Carex fusca, tabl. L), żółta (Carex flava, tabl. XLV) i siwa (Carex canescens, tabl. XLIII), sit członowaty (Juncus articulatus, tabl. XLI), knieć błotna (Caltha palustris, tabl. XXI), wierzbownica błotna (Epilobium palustre, tabl. XXX), tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris)9 kuklik zwisły (Geurn rivale), tojeść bukietowa, gorysz błotny i wiązówka błotna (Filipendula ulmaria, tabl. XVII). Tu i ówdzie sterczą wysokie, kolczaste pędy ostrożenia błotnego (Cirsium palustre, tabl. XXVIII), którego wielkie rozety strzępiastych, kolących liści rozsiadły się wśród darni mchów i turzyc. Na wypukłych, prawie zupełnie pozbawionych innej roślinności poduchach mochwiana bagiennego zielenią się okrągławosercowate listki fiołka błotnego (Viola palustris). Gdzieniegdzie widać rozłożyste szaleje lub smukłe, strzeliste pędy skrzypu bagiennego. Z rzadka spotyka się wysoki pęd jaskra wielkiego. W najbardziej podmokłych miejscach pośród mchów i turzyc wystrzelają ku górze wątłe źdźbła mietlicy psiej (Agrostis canina, tabl. LVII). Miejscami tworzy ona lite, zwarte darninki, które mimo pozorów trwałości nader łatwo ulegają przerwaniu, a ponieważ rosną zwykle na bardzo grząskim gruncie, są szczególnie zdradliwe. Na ogół zbiorowisko łąk mszysto-turzycowych kolorystycznie jest dość monotonne, ponieważ barwa sinozielona ożywiona jest tylko miejscami czerwoną plamą krwawnic lub białą wiechą wiązówki.

O wiele bardziej urozmaicone są łąki na terenach nieco suchszych. Szczególnie rzuca się to w oczy wiosną, kiedy przedstawiają one fantastycznie barwny kobierzec. Jeżeli jednak będziemy obserwować je przez cały rok, zauważymy, że nasilenie różnych barw zmienia się okresowo. Najpierw, wczesną wiosną, dominuje barwa szara i szarozielona: to zeschłe zeszłoroczne liście i przebijające tu i ówdzie młodziutkie pędy.